Udrażnianie dróg oddechowych wykonuje się na ogół u osób, które uległy zadławieniu oraz osób nieprzytomnych by przywrócić lub ułatwić oddech. W obu przypadkach nasza reakcja powinna być natychmiastowa, ponieważ dłuższy bezdech doprowadzi do braku tlenu w organizmie a więc nieodwracalnym skutkom w mózgu poszkodowanego.

Ciało obce

Jeżeli poszkodowany jest przytomny, odpowiada na nasze pytania oznacza to, że jego drogi oddechowe są drożne. Jeżeli będzie kasłał, "ciężko oddychał", będzie wypowiadał słowa z trudnością, może mieć problemy z drożnością dróg oddechowych. Może być to spowodowane obecnością ciała obcego w drogach oddechowych, obrzękiem spowodowanym uczuleniem lub innym powodem. Postępowanie w częściowej niedrożności, gdy poszkodowany się dławi, ale wydaje odgłosy, kaszle, ma częściowo zachowany oddech polega na obserwowaniu takiej osoby i zachęcaniu do intensywnego kaszlu.

W przypadku niedrożności całkowitej (brak odgłosów, brak możliwości oddychania przy zachowanej przytomności) należy stanąć za poszkodowanym lekko z boku, lewą rękę przełożyć pod jego pachą i położyć dłoń na klatce piersiowej, pochylając osobę do przodu, drugą dłonią uderza się energicznie plecy pomiędzy łopatkami. Wykonujemy pięć uderzeń. Jeśli nie przyniesie to efektu, należy wykonać tzw. rękoczyn Heimlicha. Po pięciu próbach wracamy do uderzeń. Wykonujemy te czynności do momentu usunięcia ciała obcego lub do momentu utraty przytomności. Należy wtedy wezwać pomoc i rozpocząć RKO. Po każdych 30 uciśnięciach należy szybko sprawdzić czy w buzi poszkodowanego nie pojawiło się ciało obce. Jeśli tak, należy spróbować je usunąć.

Wikipedia - Rękoczyn Heimlicha

Rękoczyn, manewr, chwyt Heimlicha – technika pomocy przedlekarskiej stosowana przy zadławieniach. Polega na wywarciu nacisku na przeponę, w celu sprężenia powietrza znajdującego się w drogach oddechowych i „wypchnięcia” obiektu znajdującego się w tchawicy. Manewr Heimlicha, z racji na potencjalną możliwość uszkodzenia trzewi jamy brzusznej, stosowany jest zwykle tylko wtedy, gdy inne metody zawiodły (takie, jak np. opukiwanie po plecach).

Rękoczyn ten wykonuje się zależnie od wieku poszkodowanego – kluczowe znaczenie ma tutaj wielkość ciała pacjenta. W przypadku osób dorosłych ratownik staje za ofiarą wypadku i obejmuje ją rękoma na wysokości pasa, układa obie swoje ręce w pięść, między pępkiem a żebrami poszkodowanego, tak aby możliwe było uciskanie przepony ku górze, po czym energicznie i szybko uciska przeponę. U dzieci przeponę uciska się jedną ręką (z palcami zwiniętymi w pięść), a drugą, otwartą przytrzymuje się dziecko na plecach.

Zalecane jest stosowanie manewru Heimlicha wobec własnej osoby w przypadku, gdy niemożliwe jest uzyskanie pomocy od drugiego człowieka. Przy uciskaniu przepony można wykorzystać kant blatu lub innego sprzętu będącego w pobliżu.

Przy niepodjętej pomocy przedmedycznej ofiara może umrzeć w ciągu 5 minut od momentu zadławienia.

Nazwa rękoczynu pochodzi od H.J. Heimlicha, który opisał tę metodę w 1974 roku, a własnoręcznie zastosował w sytuacji zagrożenia życia innej osoby niedługo przed swoją śmiercią.

Poszkodowany nieprzytomny

Osoby nieprzytomne z założenia trzeba traktować jak z niedrożnymi drogami oddechowymi. Drogi oddechowe, jeśli jest to możliwe, udrażniamy w pozycji zastanej. Osoba leżąca nieruchomo, nie reagująca oraz nie oddychająca po udrożnieniu dróg oddechowych musi zostać uznana za osobę z zatrzymaniem krążenia i wymaga natychmiastowego rozpoczęcia RKO, najlepiej z użyciem AED. Udzielając pomocy poszkodowanemu, u którego nie doszło do urazu okolic głowy i szyi, należy zastosować odchylenie głowy tzw. rękoczyn czoło - żuchwa.

Jedną dłoń kładziemy na czole, a palcami drugiej łapiemy za podbródek i podnosimy tak, by broda była skierowana jak najbardziej ku górze. W każdej sytuacji braku informacji o urazie, lub jeśli podejrzewamy uraz okolic głowy i szyi, należy zastosować wysunięcie żuchwy, jednocześnie stabilizując ciągle głowę. Trzymamy głowę nieruchomo względem tułowia i jednocześnie wysuwamy żuchwę ku górze palcami zapartymi o kąty żuchwy.

Wikipedia - Rękoczyn Esmarcha (rękoczyn czoło-żuchwa)

Rękoczyn Esmarcha (ang. Esmarch maneuver, Triple Airway manoeuvre) – manewr wykonywany w celu udrożnienia górnych dróg oddechowych. Znajduje zastosowanie u pacjentów z krótką lub grubą szyją lub zmianami usztywniającymi odcinek szyjny kręgosłupa. Istotą rękoczynu Esmarcha jest odgięcie głowy do tyłu i przemieszczenie żuchwy do przodu w ten sposób, by zęby dolne (o ile pacjent je posiada) znalazły się przed zębami górnymi. Następnie żuchwa jest przyciskana w tej pozycji do szczęki, przy utrzymanej pozycji odgięcia głowy. W przypadku podejrzenia uszkodzeń odcinka szyjnego kręgosłupa niekiedy stosuje się zmodyfikowany rękoczyn Esmarcha polegający wyłącznie na wysunięciu żuchwy.

Według wytycznych z 2010 roku osób bez przygotowania medycznego, uczestniczących w kursach pierwszej pomocy, uczy się jedynie udrażniania dróg oddechowy w mechanizmie czołowo-bródkowym.

W przypadku gdy mamy do czynienia z zadławieniem i wcześniejsze działania tj. rękoczyn Heimlicha nie przyniosły efektu, w momencie utraty przytomności wzywamy ZRM (112) i rozpoczynamy RKO. Wpierw powinniśmy udrożnić drogi rękoczynem czoło-żuchwa sprawdzając jednocześnie czy nie widzimy niczego u poszkodowanego w ustach. Następnie wykonujemy 30 uciśnięć klatki piersiowej, i znowu szybko sprawdzamy zawartość jamy ustnej (uciśnięcia mogły wysunąć ciało obce) - jeśli nic nie widzimy wykonujemy dwa wdechy (najlepiej jeśli mamy maseczkę). Jeśli zauważymy coś w buzi po uciśnięciach, należy spróbować wygarnąć ciało obce.

Ważne! - podczas usuwania ciał obcych z jamy ustnej proponujemy włożyć między zęby poszkodowanego przedmiot, który zabezpieczy nasze palce przed odgryzieniem na wypadek szczękościsku.

Jeżeli sytuacja zdarzenia wskazuje na zanieczyszczenia w ustach poszkodowanego (np. osoba pod wpływem alkoholu), to utrzymując rozwarcie szczęk przekręcamy prawą ręką głowę ratowanego w prawo tak, aby kącik ust znalazł się jak najniżej. Następnie palcami prawej ręki (dobrze owinąć je gazą lub chustką) wygarniamy zawartość ust i gardła na zewnątrz.

Dzieci po pierwszym roku życia oraz kobiety w ciąży

W przypadku dzieci powyżej pierwszego roku życia należy usiąść, przełożyć dziecko przez kolano głową skierowaną do dołu. Wykonać pięć uderzeń między łopatki. Jeśli nie przyniesie to efektu należy położyć dziecko na płaskim i twardym podłożu na plecach i jedną ręką uciskać pięć razy nadbrzusze zachowując wyczucie. Jeśli dziecko jest starsze, możemy za nim klęknąć i wykonać czynności jak u osoby dorosłej. Jeśli nie przyniesie to efektu i dziecko straci przytomność, wzywamy pomoc i rozpoczynamy RKO.

U kobiet w ciąży lub ludzi otyłych, wykonuje się rękoczyn Heimlicha jednakże ręce układa się w dolnej części mostka. Reszta czynności pozostaje bez zmian.

Zakrztuszenie lub zadławienie dzieci poniżej 1 roku życia

Małe dzieci są niesamowicie podatne na zakrztuszenie się czy zadławienie tak pokarmem jak i ciałami obcymi, którymi się bawią czy przy naszej chwilowej nieuwadze zainteresują dziecko - nasza reakcja powinna być natychmiastowa! Poniżej wytyczne w jaki sposób prawidłowo postępować z niemowlakami podczas zakrztuszenia się lub zadławienia.

Usiądź lub uklęknij, aby znajdować się z dzieckiem blisko ziemi. Ułóż dziecko na przedramieniu twarzą skierowaną do ziemi i z główką ułożoną poniżej reszty ciała. Palcami dłoni trzymającej główkę podtrzymuj żuchwę. Nóżki dziecka muszą obejmować ramię. Nasadą drugiej ręki uderz do pięciu razy w plecy, pomiędzy łopatkami. Sprawdzaj czy podczas uderzeń ciało obce się nie wydostało. Jeśli nie przyniesie to efektu, obróć dziecko na drugą rękę na plecki, główką do dołu. Dwoma palcami uciskaj pięć razy klatkę piersiową w dolnej części mostka, ok 1-2 cm powyżej wyrostka mieczykowatego. Uciski wykonuj gwałtownie ale w tempie nie za szybkim - przerwy większe niż przy RKO. Sprawdź czy udało się usunąć ciało obce. Wykonuj powyższe czynności na przemian do momentu usunięcia przyczyny zadławienia, lub do momentu utraty przytomności. Jeśli do tego dojdzie, zadzwoń po ZRM i przejdź do RKO.

Ważne! - po podobnych sytuacjach nawet jeżeli stan dziecka się poprawi należy udać się z dzieckiem do placówki medycznej celem sprawdzenia jego stanu przez lekarza.