Wikipedia - burak zwyczajny

(Beta vulgaris L.) – gatunek w różnych systemach klasyfikacyjnych zaliczany do rodziny komosowatych lub szarłatowatych. Wszystkie znane odmiany buraka pochodzą od buraka dzikiego, który rośnie do dzisiaj na Bliskim Wschodzie, między wybrzeżami Morza Śródziemnego i Czarnego, w okolicach Morza Kaspijskiego i w Indiach. W Polsce pospolita roślina uprawna.

Opis i pochodzenie

Burak jest jednym z najpopularniejszych warzyw uprawianych w Polsce. W pierwszym roku uprawy tworzy zgrubiałe, ciemnoczerwone (barwę nadają betayjany), jadalne korzenie spichrzowe. W drugim roku uprawy pojawiają się pędy kwiatostanowe. Owoce buraka są zrośnięte po kilka w tzw. kłębek.

Liście buraka ćwikłowego są zielono-czerwonawe, osadzone na długich, soczystych ogonkach. Młode liście, znane jako boćwina (botwina), są także jadalne.

Kształt korzenia (wydłużony, kulisty, płaskokulisty), jego wielkość i intensywność barwy zależy od odmiany (na rynku dostępnych jest wiele odmian). Korzeń buraka jest zasadotwórczy, zawiera białko, cukry, sole mineralne, witaminy z grupy B, witaminę C. Ma znaczenie dietetyczne dzięki dużej zawartości błonnika (wpływa dodatnio na trawienie) oraz dzięki zawartości kwasu jabłkowego, cytrynowego, winnego i szczawiowego.

Wartości odżywcze

Wartości odżywcze buraków (w 100 g)  surowych/ugotowanych.

Wartość energetyczna - 43/44 kcal

Skład i właściwości

 Burak ma lecznicze właściwości. Zawdzięcza je betalainom - tym samym barwnikom, które występują m.in. w szpinaku. Dzięki nim mamy lepszą odporność, wolniej się starzejemy i zapobiegamy wystąpieniu nowotworów. Powinni je jadać nadciśnieniowcy - badacze udowodnili, że azotany obecne w soku z buraków podnoszą we krwi stężenie regulującego ciśnienie tlenku azotu. Co ciekawe, im wyższe ciśnienie pacjentów, tym silniejsze działanie azotanów. Natomiast kwas foliowy, w który obfitują buraki, nie tylko warunkuje prawidłowy rozwój płodu, ale też pomaga usunąć z krwiobiegu homocysteinę - jej wysoki poziom może wywołać choroby serca. Buraki pomagają unormować poziom cholesterolu, przeciwdziałają też zwapnieniom naczyń krwionośnych.

Właściwości zdrowotne zawdzięczają także antocyjanom, a więc tym samym barwnikom, jakie występują w czerwonym winie. To ich moc sprawia, że odporność zostaje wzmocniona, a ciało wolniej się starzeje. Ich regularne spożywanie przyczynia się też do poprawienia kolorytu cery oraz kondycji skóry. Burak w każdej postaci wzmacnia odporność organizmu na choroby, zwłaszcza wirusowe. Jeśli więc dopadnie nas grypa czy też mononukleoza (choroba zakaźna, która objawami przypomina ostrą, ropną anginę, ale wywołuje również znaczne powiększenie śledziony i wątroby), pijmy sok z buraka. Może on złagodzić ich przebieg. Buraki mają też działanie wykrztuśne, pomagają więc przy kaszlu.
Dzięki właściwościom zasadotwórczym buraki przywracają równowagę w żołądku po zakwaszających go mięsiwach i słodyczach. Buraki łagodzą też skutki nadużycia alkoholu.

Także panie w okresie menopauzy zawsze powinny pamiętać o burakach, które zmniejszają ryzyko zachorowania na osteoporozę. Podobnie jak soja, łagodzą dolegliwości przekwitania: dotleniają serce, wyrównują jego pracę, zmniejszają także ciśnienie krwi, łagodzą dokuczliwe uderzenia gorąca i nawracające migreny.

Zawierają one pierwiastki mineralne, takie jak: żelazo, magnez, wapń i potas. Składniki te rozpuszczają się w wodzie, dlatego też lepiej nie gotować buraków (ewentualnie ugotować je w skórce), a pokusić się o ich upieczenie albo zjedzenie na surowo. Buraki szczególnie polecane są dzieciom, młodzieży i kobietom w ciąży. Z kolei osoby, które walczą z cukrzycą powinny się  wystrzegać buraków jak ognia. W ich ćwikłowej odmianie występuje prawie 10 proc. cukru!

Uwaga! - Szklanka soku z buraków potrafi zdziałać cuda: uchroni przed katarem, uwolni od zgagi, obniży ciśnienie krwi i doda sił.

Znaczenie w krwiodawstwie

Mimo że buraki nie są bogatym źródłem żelaza, to wspaniały środek krwiotwórczy, dawno uznany przez medycynę naturalną. Niezwykłe właściwości zdrowotne ma świeży sok z surowych buraków. Jest on doskonałym środkiem krwiotwórczym, który zapobiega anemii, wzmacnia układ krwionośny i wspomaga leczenie białaczki. Zawarte w burakach barwniki należą do bardzo silnych przeciwutleniaczy i czterokrotnie zwiększają przyswajanie tlenu przez komórki. Wspomagają więc układ krwionośny.

Rodzaje i odmiany

Wszystkie znane odmiany buraka pochodzą od buraka dzikiego, który rośnie do dzisiaj na Bliskim Wschodzie i zaliczyć do nich możemy:

• burak liściowy, boćwina – uprawiany dla liści jadalnych, odmiana mało znana w Polsce;
• burak korzeniowy;
• burak cukrowy – uprawiany ze względu na korzeń, który zawiera około 20% cukru;
• burak ćwikłowy – roślina warzywna, uprawiana ze względu na silnie wybarwiony korzeń;
• burak pastewny – uprawiany na paszę.

 Ciekawostki i przepisy

Pierwsza cukrownia buraczana na świecie powstała w 1802 r. w Konarach koło Wołowa, gdzie do dziś znajdują się jej ruiny z wielojęzyczną tablicą informacyjną. Przerabiane buraki zawierały wtedy 4% cukru (dziś 18%).

PRZEPIS na KISZONY SOK Z BURAKÓW

Składniki:

• 1/2 kg buraków
• skórka z razowego chleba
• czosnek
• koperek lub natka pietruszki
• cukier
• sól

Buraki umyj, obierz, pokrój w plastry i ułóż w kamiennym garnku. Zalej je 1 litrem przegotowanej wody. Dodaj pokrojony w plastry czosnek, chleb, łyżkę cukru i soli. Przykryj gazą, odstaw w ciepłe miejsce na 3–5 dni. Sfermentowany sok przecedź, przelej do wyparzonych butelek. Można go przechowywać w chłodnym miejscu kilka dni. Przed podaniem przypraw solą i cukrem, posyp zieleniną.

Aurorzy: